FILM & FILOSOFIE

Om het kaf van het koren te scheiden in het eindeloze aanbod dat je online vindt, hier een aantal filmtips voor je – voorzien van filosofische context. Voor iedereen die in deze tijd van social distancing op een leuke manier geïnspireerd wil blijven!

Werk Ohne Autor
Kurt studeert net na de 2e wereldoorlog in de DDR aan de kunstacademie. Daar heerst een duidelijk idee van wat goede en slechte kunst is. In de termen van de filosoof Jean-Paul-Sartre is deze werkwijze ‘te kwader trouw’. Volgens Sartre moet elk mens zijn eigen ‘essentie’ kiezen. Kurt voelt de onvrede met deze scholing en besluit te vluchten naar West-Berlijn. Daar meldt hij zich aan bij de kunstacademie. Daar is vrijheid de norm. Goede kunst is eigen kunst. Maar hoe doe je dat: je eigen visie zichtbaar maken? Werk Ohne Autor gaat over de worsteling van Kurt met deze vraag.

My Biggest Little Farm
‘Uiteindelijk moet een mens zich niet zozeer afvragen ‘wat is de zin van mijn leven?’ , maar zich realiseren dat hijzelf door het leven bevraagd wordt’, schrijft de Weense psychiater Viktor Frankl in Dokter en de Ziel (1952). Het gaat Frankl om zinvinding, niet om zingeving. Aangedreven door deze behoefte aan zinvinding besluiten John en Molly in de film My Biggest Little Farm hun werk en stadsleven achter zich te laten om hun droom te realiseren. Even buiten Los Angeles kopen zij een dor stuk land om daar een boerderij te starten met een zelfregulerend ecosysteem. Hierbij willen ze een zo groot mogelijke diversiteit aan levensvormen laten leven. Ze creëren een Cycle of Life die zichzelf steeds meer in stand zal houden.

La Meglio Giuventu
Het historisch epos begint in de jaren zestig en eindigt in het nu. Het verhaal start met de ontmoeting van twee broers Nicola en Matteo met de mysterieuze Giorga. Een meisje dat opgesloten zit in een psychiatrische kliniek. Ze zijn door haar geraakt. De ontmoeting doet mij denken aan de filosofie van Emmanuel Levinas. Hij spreekt over ‘het gelaat van de Ander’, dat ons oproept om verantwoordelijkheid te nemen. Het gelaat is bij hem een ethisch gebod. Bij de twee broers gebeurt precies dit wanner zij het meisje ontmoeten, zeker wanneer zij schoktherapie dreigt te krijgen. Ze besluiten haar te bevrijden. Er volgt een reis door Italië die even abrupt tot een einde komt als dat die begon. Subtiel toont de film hoe de ontmoeting decennialang doorwerkt op de levens van de broers. Het toont de impact van één echte ontmoeting. De ander echt zien als Ander, hetgeen Levinas alteriteit noemt.

Stalker
Een van de meesters uit de cinema van de 20e eeuw is Andrei Tarkovsky. Zijn films zijn moderne kathedralen. In zijn oeuvre is Stalker een hoogtepunt. De film gaat over twee mannen, één nihilistische schrijver en één wetenschapper, die door Stalker een door het leger afgesloten mysterieuze zone binnengeleid worden. Over dit natuurgebied gaat het gerucht dat er in het midden een kamer is die de diepste wens van de bezoeker in vervulling zal laten gaan. Ondanks dit verleidelijke doel gaat de film vooral om de weg daarnaartoe. Een moderne initiatie. Martin Heidegger roept ons moderne mensen op ‘de stem van het Zijn’ weer te leren horen. Stalker is de gids naar dit ‘Zijn’. Tragisch is het dat de schrijver en wetenschapper doof zijn. Kun jij Stalker wel volgen?

The Florida Project
De zesjarige Moonee leeft met haar jonge moeder in een motel in Florida dichtbij Disney World. Jean Baudrillard spreekt over simulacra, illusionaire werelden. Disney World is voor Baudrillard het ultieme recreationele simulacrum. Elk simulacrum verbergt in de regel een ‘dessert of real’. Het motel waarin Moonee en haar moeder wonen is precies zo’n plek. Het is een ‘dessert of real’, naast het simulacrum Disney World. Moonee en haar moeder balanceren op een dun koord tussen een fantasierijk leven en een financieel overleven – totdat dit koord aan het eind van de film knapt. Op dat moment is er maar een mogelijkheid: de vlucht in de illusie van het simulacrum Disney World. Escapisme dat nog nooit zo schrijnend en zoet tegelijkertijd is geweest. Alleen al voor dit eind is het de moeite om aan de film te beginnen.

Artikel oorspronkelijk gepubliceerd op www.vrijehogeschool.nl