FILM & FILOSOFIE

”Het groeiende goede in de wereld hangt deels af van onheroïsche daden; en dat het met jou en mij niet zo slecht gesteld is als het had kunnen zijn, is voor een groot deel te danken aan het aantal mensen dat trouw een verborgen leven leidde en rust in ongemarkeerde graven.” — George Eliot, Middlemarch

In deze online cursus analyseren we Terrence Malicks A Hidden Life (2019) aan de hand van de methode van close reading. Geen klassieke oorlogsfilm, maar een poëtische meditatie op geweten, liefde, stilte en morele moed. Via aandachtig kijken en luisteren – naar beeld, ritme, geluid en taal – verdiepen we ons in de innerlijke strijd van Franz Jägerstätter, een Oostenrijkse boer die weigert trouw te zweren aan Hitler. De film is filosofisch in vorm en inhoud: een reflectie op wat het betekent om het goede te doen, ook als niemand kijkt.

*Ook als je de film al eerder hebt gezien, biedt de close-reading benadering verdieping: Malicks beeldtaal, ritme en morele gelaagdheid onthullen zich pas echt bij herhaald, aandachtig kijken.

Opzet en inhoud:
Les 1 – Leven aan de rand van de wereld
We beginnen in het bergdorp St. Radegund. De wereld van Franz en Fani lijkt ver weg van de geschiedenis: aarde, wind, oogst, gemeenschap. Toch is het kwaad al voelbaar, niet in geweld, maar in subtiele veranderingen. We analyseren hoe Malick dreiging zichtbaar maakt via ritme, kleur en kadrering.

Les 2 – Stil verzet en innerlijke strijd
Franz weigert de eed van trouw aan Hitler. De gemeenschap zwijgt, de kerk neemt geen positie in. In deze les onderzoeken we de film als moreel landschap: hoe verbeeldt Malick een conflict dat grotendeels onzichtbaar blijft? We lezen fragmenten uit de historische briefwisseling tussen Franz en Fani en analyseren de rol van voice-over, natuur en stilte.

Les 3 – Getuigenis in gevangenschap
Franz zit vast vanwege zijn verzet. Niet de fysieke pijn staat centraal, maar een existentiële eenzaamheid. We volgen hoe Malick de gevangenis toont als spirituele ruimte, vol herhaling en leegte. We bespreken hoe de film moreel verzet toont zonder pathos – en hoe stilte hier een politieke daad wordt. Dit plaatsen we in een bredere traditie van gewetensverzet.

Les 4 – Het verborgen leven
Terwijl Franz wordt vergeten, blijft Fani leven, planten, zorgen. De film sluit af met een gedachte van George Eliot: dat het goede voortkomt uit daden die niemand opmerkt. We bespreken de slotsequentie als morele erfenis: wat blijft werkelijk bestaan?

Voor wie?
Voor iedereen die zich wil verdiepen in film als filosofisch medium. Ervaring met close reading is niet nodig, wel bereidheid tot traag kijken en actief interpreteren.

Praktisch
Vier online sessies, live én terug te kijken. Deelnemers bekijken de film vooraf en lezen filosofische en literaire fragmenten (bijv. Dostojewski, Eliot, Weil & het scenario A Hidden Life). De cursus combineert analyse, interpretatie en gesprek.

Wat leer je?
– Hoe close reading film opent als morele en esthetische ruimte
– Hoe A Hidden Life filosofische thema’s uitdrukt in beeld en ritme
– Hoe zwijgen, natuur en dagelijkse handelingen morele kracht kunnen krijgen

Inschrijven kan via: https://www.volksuniversiteitamsterdam.nl/cultuur-maatschappij/filosofie/online-cursus-film-filosofie-een-close-reading-van-hidden-life